Verslagen / The Valley of Astonishment van Peter Brook

 Peter Brook

In het kader van het Holland Festival bezocht de beroemde Britse regisseur Peter Brook het Muziekgebouw aan het IJ in Amsterdam. Eerdere edities van het festival was Brook met zijn gezelschap Theater des Bouffes du Nord  in het Festival met Le Grand Inquisiteur en Une Flute enchantee van Mozart.

Brook is een fascinerende regisseur, die bijna alle goede theater en – filmmakers heeft beïnvloed . Hij heeft een unieke werkwijze, hij doet maandenlang research met zijn acteurs in het Centre Internationale de Creations Theatrales in Parijs. Hier onderzoekt hij een bepaald thema om dat te vertalen naar een theater tekst. Tijdens zijn prachtige voorstelling The Man Who (1995) was Brook geïnteresseerd in aandoeningen in de hersenen.  Gebaseerd op het boek van neuroloog Oliver Sachs’ The Man Who Mistook his Wife for a Hat. Over mensen met wonderbaarlijke afwijkingen in hun hersens.  In zijn nieuwe stuk The Valley of Astonishment   doen Brook en zijn assistente Marie Hélène Estienne onderzoek naar het fenomeen synesthesie. Dat betekent  de vermenging van zintuigen.  Mensen die dit neurologisch verschijnsel hebben kunnen bijvoorbeeld kleuren zien.

 Het stuk wordt gespeeld door drie acteurs, waarvan de twee mannen zowel  neurologen  als patiënten spelen  en twee musici. De voorstelling wordt dorsneden met voorgedragen passages uit  The Conference of Birds van de Perzische  soefi dichter Farid-ud-Din Attar  uit de 12e eeuw.  Elke vogel staat symbool voor een menselijke eigenschap. De groep legt een traject af van verlichting , verbijstering naar uiteindelijke  verwondering over het feit dat het hele leven besloten zit in een druppel water of een korrel zand.  De hoofdrol is voor Kathryn Hunter een Amerikaanse met Griekse ouders die een vrouw speelt met een fenomenaal geheugen,  die alle woorden en cijfers visualiseert en in een keer in haar geheugen opslaat . De meeste mensen hebben moeite om dingen te herinneren, haar dilemma is juist dingen weer te vergeten. Hunter is een bijzondere actrice met een expressief gezicht en een beurtelings krachtige en kwetsbare uitstraling.  Zij doet denken aan een kruising van Edith Piaf, Charlie Chaplin en Giulietta Masina. ( vrouw van Fellini) Dan zijn er twee neurologen, gespeeld door de stoïcijnse Italiaan Marcello Magni en de rustige en natuurlijk spelende Amerikaan Jared Mc Neill. Ook spelen zij een rol als patiënt. Een  die tot zijn nek toe verlamd is en met veel geduld en volharding langzaam weer oefent met bewegen.  En een schilder die bij het horen van muziek de geluiden direct in beelden weet om te zetten. De voorstelling wordt  muzikaal begeleid door de getalenteerde Franse pianist en componist Raphael Chambouvet en de magische Japanner Toshi Tsuchitori  op sitar en fluit.

Het gaat  Brook en Estienne er om gewone mensen te laten zien met buitengewone gaven. Het speciale van Brook is dat hij door zijn fijnzinnige en humane  benadering van mensen in het algemeen en acteurs in het bijzonder diepe ontroering weet op te roepen. Of  in zijn eigen woorden:  “ het gaat erom allen die bij elkaar zijn op het moment wanneer er een optreden is , een gevoel te geven van fijner in hun gevoelens te zijn , meer helder te kunnen zien en dieper te worden  in hun begrip voor dingen, dan in hun dagelijkse isolatie en eenzaamheid. ..”

Jaap Mees