Verslagen / IFFR 2007: Filmmaker in Focus Abderrahmane Sisssako

door Jaap Mees

Jaap Mees schrijft over de nieuwste film van Filmmaker in Focus Abderrahmane Sissako: 'Bamako'. 

Abderrahmane Sissako

Wat is er toch met Cinerama 1, de bioscoop in Rotterdam aan de Westblaak? Twee jaar geleden tijdens het IFFR, was ik erg geraakt door de Italiaanse film Le Chiavi di Casa (Huissleutel) van Gianni Amelio. Nu in hetzelfde filmhuis, praktisch op dezelfde stoel, werd ik hevig ontroerd door Bamako van de Filmmaker in Focus Abderrahmane Sissako. Een film met grote urgentie, kunde en verfijning gemaakt en dat zijn vaak de beste. 

De film gaat over een in scene gezet tribunaal in Bamako de hoofdstad van Mali, waar een rechtszaak wordt gehouden waarin de handelswijze van de Wereldbank en het IMF aan de kaak wordt gesteld. Buiten in de openlucht op een pleintje wordt dit tribunaal opgezet. Het grote dilemma is dat Mali en andere arme Afrikaanse landen een groot gedeelte van hun nationaal inkomen moeten besteden aan het terugbetalen van hun schulden aan eerdergenoemde instellingen, terwijl er schreeuwende sociale tekorten zijn in de medische zorg, het onderwijs en de werkgelegenheid. De advocaat van de Wereldbank en het IMF zegt, dat het ook niet de schuld van deze instanties is dat er zoveel misére is. Banken zijn geen liefdadigheidsinstellingen. Maar het beleid van deze gigantische organisaties zou wel wat meer op menselijk maat gericht mogen worden. Na het zien van Bamako schaamde ik me haast om een Westerling te zijn. Kan er niet een bepaald Humanitair Fonds worden opgericht dat niet allereerst kijkt naar winst of verlies, maar het lot van de mens centraal stelt? 

Het tribunaal laat Afrikaanse aanklagers zien en het verweer van de advocaat. Goed is dat Sissako ook genoeg ruimte geeft voor de ‘tegenpartij’, anders zou het een te makkelijk zwart-wit pamflet kunnen worden. Het absolute hoogtepunt is een oudere Afrikaanse zanger, die in het begin van het debat niet aan het woord mocht komen, omdat hij nog niet aan de beurt was. Hij declameert zijn betoog in het Afrikaans, recht uit het hart en dat gaat door merg en been. Zonder ondertiteling en dat is ook niet nodig want je voelt zijn diep gevoelde hartekreet, die uit het diepste van het diepste komt. Heel aangrijpend. 

Sissako zegt in het tv-programma Cinema.nl Rotterdam Journaal: “ Deze zanger is voor mij het symbool van het Afrika, dat gehoord wil worden. Er moet een nieuw bewustzijn groeien.” Waarschijnlijk aangestoken door deze bevlogen uitbarsting, houdt daarna een jonge blanke aanklager een vlammend betoog. 

In deze film is het ook erg indrukwekkend om te zien hoe Sissako oog heeft voor de prachtige, krachtige en waardige gezichten van de Malinezen. Er zijn niet zoveel filmmakers meer die dat met zo’n rust en integriteit kunnen filmen. 

Abderrahmane Sissako groeide op in Mali en studeerde film aan de VGIK in Moskou. Bamako is zijn derde lange film. Ook is hij een producent die veel met jonge filmmakers werkt. Morgen (Zaterdag) zijn er nog drie van zijn films te zien in Cinerama (check www.filmfestivalrotterdam.com) La Vie sur Terre, Octobre en Heremakono. Voor mij is Abderrahmane Sissako de ontdekking van het IFFR 2007.