Verslagen / Betoverende expositie Marc Chagall in Brussel

2015 is het jaar van de grote schilders. Rembrandt van Rijn in het Rijksmuseum, Henri Matisse in het Stedelijk en Marc Chagall in het Museum voor Schone Kunsten.

In het Museum in Brussel wordt een indrukwekkende overzichtstentoonstelling gehouden van Movsja Zacharovitsj Shagal, beter bekend als Marc Chagall. Er zijn unieke schilderijen te zien uit privé collecties en van diverse musea in de wereld.

Rijke carrière

 Marc Chagall leefde van 1887-1985, bijna een volle eeuw lang. Zijn leven is rijk gelaagd met veel dieptepunten, zoals de twee wereldoorlogen, anti-semitisme, armoede. Maar ook gezegend met twee intense liefdes, eerst met Bella en later Vava. En vooral een uiterst gevarieerd, rijke carrière als kunstenaar in diverse landen. Met als hoogtepunt de plafondschilderingen in de Parijse Opera Garnier.(foto2) Maar ook de glas-in-lood-ramen in de kathedralen van Metz en Reims zijn erg de moeite waard en de ramen in het Hadassah Medical Centre in Jeruzalem. Ook heel bijzonder is het Musée National Marc Chagall  in Nice met fraaie Bijbelse tekeningen.

   Opera in Parijs.

Anti-semitisme

In het retrospectief wordt vooral de periode in Chagall’s leven tussen 1908 en 1985 belicht. Chagall  is in Wit- Rusland in Vitebsk geboren. Hij is de oudste uit een Joods Chassidisch gezin van negen kinderen. Zijn vader was een vishandelaar, die met moeite de eindjes aan elkaar kon knopen. Er heerste armoede en het gezin Chagall had te maken met fervent anti-semitisme. Chagalls’ tekentalent wordt al snel opgemerkt. Hij vertrekt naar St Petersburg waar hij de kunstacademie gaat volgen. De kunstenaar en docent Leon Bakst stimuleert hem daar om naar Parijs te gaan, waar hij bevriend wordt met de dichter Apollinaire en de schilders Delauny en Léger. In de Eerste Wereld oorlog moet hij vluchten naar Rusland. Na de oorlog keert hij terug met zijn eerste grote liefde Bella. In 1937 wordt Chagall Frans staatsburger. In 1941 vertrekt de beeldend kunstenaar in opmars  met zijn gezin naar New York. Drie jaar later sterft Bella. In Parijs, Londen en Amsterdam  worden kort daarna grote tentoonstellingen van zijn werk op touw gezet.

 Vava.

Levenslust

In 1952 ontmoet Chagall zijn tweede vrouw Valentina  Brodsky, door de schilder Vava genoemd. (zie foto 3) Chagall gaat wonen in St–Paul-de-Vence in Frankrijk en beleeft een van de gelukkigste periodes in zijn leven. Dat is ook te zien in zijn schilderijen, die steeds rijker van kleur worden en waarin zijn grote levenslust en liefde voor alles wat leeft ervan afspatten.

Fantasierijk

De Brusselse expositie gaat op chronologische wijze in vogelvlucht door Chagall’s leven. Het begint in zijn Russische geboorteplaats Vitebsk. We zien portretten van zijn broer die gitaar speelt, zijn moeder in een intiem portret en Bella die aardbeien eet aan tafel.(foto 4) We verhuizen naar zijn periode in Parijs met de beroemde zwevende geliefden Marc en Bella.(zie foto)  Met veel zwier en elegantie geschilderd door Chagall. Er uit af te lezen valt dat zij erg verliefd en gelukkig zijn. Heerlijk een schilder die zich zo ongeremd romantisch  uitdrukt. Het werk van Chagall is fantasierijk en dromerig. Maar tegelijk verwerkt hij ook veel ervaringen uit zijn eigen leven in zijn werk en is het sterk verhalend. Dat kun je ook zien in zijn illustratie bij de dierenverhalen schrijver La Fontaine. En zijn verfijnde Bijbelse schilderijen uit de Hebreeuwse cultuur. Ontroerend zijn diverse portretten van rabbi’s vaak afgebeeld met de Tora. In een van Chagalls donkerste periodes in zijn leven, schildert hij een rode Engel des doods die uit de hemel op aarde stort.(zie foto 5)  Het is een apocalyptisch schilderij met als enige lichtpuntje een brandende kaars en een ezel die viool speelt. Tot op hoge leeftijd blijft Chagall schilderen, als hij 98 is sterft hij in St.Paul-de-Vence in 1985.

Chagallisme

Marc Chagall is een unieke en visionaire schilder. Hij omarmde diverse stromingen zoals het Kubisme, het Surrealisme en bovenal het Chagallisme. Een mix van fantasie, dromen, uitbundige kleur, elegantie, persoonlijke ervaringen en een hoogst eigen visuele droomstijl. Zijn werk is direct herkenbaar, een teken van meesterschap.

Sommigen vinden zijn werk té ongebreideld romantisch. Maar een ander Joods genie als Charles Chaplin kreeg dezelfde kritiek. Het is een pathos en levenslust die geboren word uit armoede, lijden en ontbering. Het is een honger naar schoonheid en vitaliteit die uit een diep verlangen komt naar een meer harmonieuze en rechtvaardige samenleving.

Jaap Mees

De Marc Chagall expositie is nog te zien t/m 28 juni. Zie ook www.expo-chagall.be