Recensies / Imposante Wintersleep van Nuri Bilge Ceylan.
Imposante Winter Sleep van Nuri Bilge Ceylan
Eén van de meest interessante filmmakers van deze tijd is de Turkse filmregisseur Nuri Bilge Ceylan (1959)(foto). Hij is vooral bekend geworden met zijn films Uzak(Afstand,2002) en Once Upon a Time in Anatolia (2011) Voor beiden won hij de Grand Prix op het filmfestival in Cannes.
Ceylan laat zich inspireren door de Russische toneelschrijver Anton Tsjechov. Net als deze befaamde schrijver wil hij de zielenroerselen van zijn personages doorgronden. Zij vervelen zich vaak en verlangen ernaar om te vertrekken naar de grote stad. Bij Tsjechov is dat Moskou, bij Ceylan Istanbul. De grote stad staat symbool voor een beter leven. Winter Sleep gaat over Aydin een acteur en schrijver/journalist, die het hotel van zijn ouders runt. Ver afgelegen in het rotsige en prachtige berggebied Cappadocië in Anatolië. De bergen hebben daar een unieke ronde Corbusier-achtige vorm. Hij woont daar met zijn gescheiden zuster Necla en zijn van hem vervreemde vrouw Nihal. In het begin zien we Aydin met zijn chauffeur rijden door het schilderachtige weidse landschap. Als ze bij een school komen gooit er een jongetje plotseling een steen tegen de ruit aan de kant waar Aydin zit. Deze actie is een beslissend moment in de film, die een hele rits dominostenen in beweging zet.
Het hotel ligt zo afgelegen in de bergen dat er af en toe een enkele toerist komt. Volgens een vriend van Aydin komt dat doordat de wegen slecht begaanbaar zijn.
De film bestaat voornamelijk uit lange maar uiterst boeiende dialogen tussen Aydin, zijn zus Necla en zijn vrouw Nihal. De bittere en chagrijnige Necla, projecteert haar eigen frustraties op haar broer. Zij beweert dat hij zijn talent verkwanselt aan onbeduidende bladen en kranten. Vroeger hadden zij nog zulke hoge verwachtingen van hem. Aydin verdedigt zich even, maar beseft dan dat het vechten tegen de bierkaai is. In het begin van de film brengt Necla nog wel een interessante stelling te berde als zij met z’n allen aan tafel zitten te eten. Zij vindt dat je het kwade niet moet bestrijden, zodat diegenen die het kwaad verrichten wellicht eerder spijt gaan krijgen. Een actuele vraag anno 2014 met al het terrorisme in Syrië en Irak en de burgeroorlog in de Oekraïne.
Winter Sleep werkt langzaam toe naar een hartverscheurende en ontroerende ruzie tussen Aydin en Nihal. Nihal is boos en verdrietig dat haar man geen vertrouwen heeft in een scholingsproject, dat zij met ander streekgenoten wil opzetten. Volgens Aydin is het slecht georganiseerd en gedoemd tot mislukken. Nihal verwijt Aydin dat hij ogenschijnlijk humaan en idealistisch is, maar zich vaak superieur en neerbuigend opstelt tegenover zijn dierbaren. Haar aanklacht gaat door merg en been.
Nuri Bilge Ceylan wordt door critici vaak vergeleken met Ingmar Bergman door zijn nietsontziende messcherpe inzichten in de ware drijfveren van zijn personages. Alle schone schijn wordt door hem genadeloos doorgeprikt. Zijn scherpzinnige dialogen zorgen ervoor dat je op het puntje van je stoel zit. Eerder behandelde hij vergelijkbare thematiek, de vervreemding tussen twee geliefden in Three Monkey’s en Climates.
Afgezien van de schitterende fotografie in deze film en de substantiële dialogen, is het vooral knap hoe Ceylan echte gelaagde contrasterende mensen maakt van zijn personages. Het scenario is samen met zijn vrouw Ebru Ceylan geschreven. Mede door het naturelle en ijzersterke spel van met name Haluk Bilginer(Aydin) en Melisa Sözen (foto) (Nihal) zijn ze volkomen invoelbaar gemaakt. Ook alle bijrollen worden overtuigend neergezet. Ceylan is een uitstekende acteurs regisseur. Het is dan ook volkomen terecht dat Nuri Bilge Ceylan dit jaar uit handen van jury voorzitter Jane Campion de Gouden Palm in Cannes won. De meest belangrijke Europese filmprijs.
Jaap Mees