Recensies / Hitchcock- Truffaut: de ene meesterfilmer analyseert de andere

Eén van de bekendste filmboeken die er zijn is het boek Hitchcock/Truffaut, waarin de Franse filmmaker Francois Truffaut de ‘Master of Suspense’ Alfred Hitchcock een week lang interviewde. Volgens filmkenners maakte dit in 1966 geschreven boek alle filmscholen overbodig.

Alfred Hitchcock (1899-1980) is bekend van klassieke  thrillers als The Birds, Psycho, Vertigo, North by Northwest en Notorious. Ook erg goed zijn de minder bekende films als Wrong man, waarin een man (Henry Fonda) vals beschuldigd wordt van moord en I Confess, waarin een priester (Montgomery Clift) een moordenaar in zijn biechtstoel krijgt, maar hij zijn geheimhoudingsplicht niet mag doorbreken.

Verhalenverteller

Nu in 2016 maakt de Amerikaan Kent Jones de documentaire Hitchcock/ Truffaut gebaseerd op het boek.  Andere filmregisseurs zoals Martin Scorsese, David Fincher, Olivier Assayas en  Arnaud Desplechin laten hun licht schijnen over Hitch.  Allen zijn flink beïnvloed door de uitgekiende en uiterst precieze werkwijze van Hitchcock. Alfred Hitchcock was voor dat het boek uitkwam vooral bekend als een massa-entertainer en een uitstekende visuele verhalen verteller. Vooral na de verschijning van Truffaut’s interviewboek, werd Hitchcock erkend als auteur en kunstenaar. Een cineast met een duidelijk herkenbare stijl en signatuur.

In het boek worden alle films tot in detail geanalyseerd. Heel leerzaam voor filmstudenten, critici en cinefielen. Hitchcock die zijn carrière begon in de ‘silent period’, ontwikkelde zich hierdoor tot een visuele filmmaker pur sang. Zelf met het geluid uit is een Hitchcock film in grote lijnen goed te volgen. Als je iets kan laten zien moet je het niet vertellen was zijn motto.

Politiecel

Hitchcock die zijn films altijd precies in een storyboard uittekende, heeft als centraal motief de onschuldige die wordt veroordeeld en allerlei variaties op dit thema. Bekend is het verhaal waarin  Hitchcock, toen hij jong was door zijn vader voor de grap een tijdje in een politiecel werd gezet. Hierdoor zou hij een levenslange angst voor opsluiting hebben opgelopen. Ook Truffaut werd een tijd vast gezet in een huis voor jonge delinquenten. Je zou kunnen beweren dat Hitchcock films maakt om zijn eigen angsten te bezweren. In essentie komen alle angsten en fobieën voort uit de angst voor de dood. David Fincher, maker van Fightclub en Se7en beweert in de documentaire, dat als je denkt dat je je eigen gekte kan verbergen als filmmaker je het fout hebt.

Human condition

Truffaut komt na zijn uitgebreide studie van het fenomeen Hitchcock tot de conclusie dat het Hitchcock uiteindelijk gaat om de human condition en om morele vraagstukken. Zijn carrière  lang worstelde Hitchcock met de vraag of hij geen ‘prisoner of his own form’ was geworden. Hij vond dat hij soms meer had moeten experimenteren met zijn acteurs, in plaats van zijn acteurs in een nauw keurslijf te persen. Zijn films komen soms ook wat statisch over.

Maar Alfred Hitchcock te beoordelen als acteurs- regisseur is niet juist, hij was een van de beste visuele verhalen vertellers in de historie van de cinema. Dat maakt deze voortreffelijke film van Kent Jones duidelijk. De documentaire is kernachtig, boeiend en leerzaam. Het doet wat elke Hitchcock film in praktijk brengt: je aandacht pakken, die vasthouden en tenslotte alle losse eindjes ontrafelen.

Jaap Mees