Recensies / Het leven is een kunstwerk voor David Lynch

David Lynch: The Art Life heet de nieuwe documentaire van Jon Nguyen, Rick Barnes en Olivia Neergaard-Holm over de filmmaker en schilder David Lynch. Ernstig, een tikje surreëel en gedreven komt de Amerikaanse cultfilmer over. Een knap getroffen en gedegen portret.

In het eerste shot zien we David Lynch(1946) zitten op een stoel in zijn atelier boven de heuvels in Hollywood. Hij kijkt peinzend voor zich uit. Dit shot zet meteen de toon van de film. Geen spectaculaire Lynchiaanse acties, maar een rustige reflectie op zijn leven kunnen we verwachten.

Naakte vrouw

Niet op zijn films als Twin Peaks, The Elephant Man of Mulholland Drive, maar over zijn schilderwerk gaat het. Op zijn typische laconieke Lynchian wijze vertelt de beeldend kunstenaar over zijn leven. Als kind groeide hij op in een suburban wijk en had een vrij normale jeugd. Af en toe gebeurde er wel iets vreemds, zoals een poedelnaakte vrouw die huilend over straat loopt, uit haar mond bloedend. Kleine David wilde haar helpen, maar wist niet hoe. Of iets vreselijks wat een van zijn buren overkwam. Lynch kan het niet over zijn lippen krijgen, zo gruwelijk was het.

Lynch heeft een bloedhekel aan school. Via een vriendje op school wiens vader kunstschilder is komt hij terecht in de beeldende kunst. Zijn ouders vinden het maar niks, maar als zijn vader hoort van een bevriende schilder dat hij serieus is en keihard werkt, heeft hij er vrede mee.

* David Lynch

Eraserhead

Hij komt een tijdje in een oud vervallen pand te wonen in Philadelphia, trouwt er een jong meisje en krijgt een kind. Deze ervaring wordt later uitgewerkt in zijn eerste film Eraserhead. Dat wordt een van zijn meest gelukkige ervaringen, omdat Lynch zijn eigen leefwereld en mensen die hij kende kon gebruiken om deze lowbudgetfilm  te maken. Op een gegeven moment zegt Lynch dat het ideale kunstenaarsleven voor hem bestaat uit schilderen, roken en koffie drinken. En af en toe een vrouw.

Helemaal ‘over the moon’ is Lynch als hij een studiebeurs krijgt om aan het gerenommeerde American Film Institute in Los Angeles te gaan studeren. Hier krijgt hij het inzicht dat hij trouw aan zichzelf moet blijven en  een kans moet krijgen een eigen stijl te ontwikkelen. Vaak begrijpen mensen zijn werk niet en krijgt hij veel kritiek. Maar langzamerhand is hij oud genoeg om daar lak aan te hebben. Ook zijn films worden niet altijd begrepen, maar komen dan ook uit zijn onderbewustzijn en zijn surrealistisch en niet rationeel.

Floppy haar

De film speelt zich voornamelijk af binnen het atelier. Het universum waar de kunstenaar zich het meest veilig en thuis voelt. Het is een prestatie dat de filmmakers geen wilde acties of andere buitenissige effecten nodig hebben om de kijker in hun greep te houden. Af en toe vullen rake archiefbeelden uit Davids  jeugd de film goed aan.

David Lynch komt naar voren als een eigenzinnige ketting rokende kunstenaar met een enorme drive en scherp observerende ogen onder zijn karakteristieke grijze floppy haar. Een van de mooiste bijnamen voor David Lynch is nog steeds ‘James Stewart from Mars’. Net als James Stewart is David Lynch sympathiek, talentvol, een beetje wereldvreemd en heeft hij een onverwoestbare passie voor zijn vak.

 Jaap Mees

 trailer https://youtu.be/BVgQ8yAdLbI