Actueel / Tijgerblog 3: The White Cube en de ontspoorde film First Reformed

 * Phantom Thread

Een van de bekende namen uit de filmwereld in het IFFR die een masterclass gaf is Paul Schrader. Hij is vooral beroemd geworden door zijn scenario voor Taxi Driver met Robert de Niro en zijn boek Transcendental Style in Film. Zijn laatste film heet First Reformed over een getormenteerde dominee gespeeld door Ethan Hawke. En over een paneldiscussie over duurzame filmkritiek. Op de laatste dag zag ik de nieuwe film van Paul Thomas Anderson (Magnolia) Phantom Thread. Genomineerd voor zes Oscars.

Dark

Paul Schrader is de schrijver van Taxi Driver en de regisseur van mooie films als American Gigolo met Richard Gere en The Comfort of Strangers met Rupert Everett en Natasha Richardson. De verwachtingen zijn dus hoog voor zijn workshop in het Hilton hotel voor een bomvolle zaal. Zoals zo vaak met hoge verwachtingen valt de masterclass tegen. Schrader houdt een warrig betoog over zijn film Dying of the Light. Over een CIA agent gespeeld door Nicholas Cage, die verschijnselen van dementie begint te vertonen. De producenten die meer in een terugvordering  van hun investering zijn geïnteresseerd dan in de film, besluiten tijdens montage Schrader te ontslaan. Daarna maakte hij met behulp van de ruwe DVD versie zijn eigen film Dark genoemd, waar fragmenten uit gebruikt worden voor educatieve doeleinden. De film komt redelijk over,  tot het moment Schrader met het idee komt flitsen van de bestaande film er tussen te monteren. Met een Iphone rechtstreeks van een monitor opgenomen. Het wordt een rotzooi. Gefragmenteerde lelijke beelden waar de kijker hoofdpijn van krijgt. Het doel is de dementie van de hoofdpersoon te laten zien, maar de beelden schieten hun doel ver voorbij.

Hetzelfde gebeurd met zijn in IFFR vertoonde film First Reformed. Ethan Hawke speelt overtuigend een door geloofstwijfels verscheurde dominee, bij een kleine strenge kerkgemeenschap.  Schrader geeft toe de film losjes te hebben gebaseerd op Diary of a Country Priest van Bresson. De setting is uit Winteravonden van Ingmar Bergman en er zit nog een verwijzing naar Het Offer van Tarkovski in. Niet erg origineel ,maar dat is tot daar aan toe. De dominee krijgt bezoek van een verwarde jonge vader Edward, wiens vrouw Mary een kind verwacht. Hij worstelt met het feit een kind op deze onveilige wereld te zetten. De film is verstild van toon en weet te boeien.

 * First Reformed.

Hopeloos

 Maar tegen het einde ontspoort First Reformed hopeloos. De film heeft begrijpelijk geen Nederlandse distributeur,  dus verklap ik voor éen keer het einde. De man heeft een opblaasvest met explosieven gevonden bij Edward die zelfmoord heeft gepleegd. Uitgerekend op een belangrijke jubileum dag  van de kerk, trekt de dominee het zelfmoordvest onder zijn pij aan. Hij wil naar de kerk lopen maar ziet Mary de vriendin van Edward arriveren, die vele vertrouwelijke gesprekken met hem voerde. Hij trekt zich terug in de pastorie,  doet het vest uit en pakt een stuk prikkeldraad dat hij strak om zijn torso trekt, zodat het gaat bloeden. Zelfkastijding. Mary die ongerust geworden is, komt naar hem toe en omhelst hem stevig. Zelden heb ik zo’n draak van een eindscene  gezien.

 * Dana Linssen.

Duurzame filmkritiek

Interessanter is de paneldiscussie  over Sustainable (duurzame) Criticism in een zaaltje in Het Hilton hotel. Aanwezig zijn organisatoren Dana Linssen en Jan Pieter Ekker. Zij organiseren het Critics Choice programma voor de vierde keer. Het panel bestaat uit criticus Bor Beekman van de Volkskrant , twee Britse film critici en een Aziatische film essayist. Thema’s  komen aan de orde wat is filmkritiek in 2018, Slow Criticism, de verantwoordelijkheid van de filmjournalist  en nieuwe vormen van filmkritiek. De criticus bevindt zich zoals Dana Linsen zegt, op de dansvloer en is tegelijkertijd observeerder. Geschreven recensies zijn allang niet meer de enige vorm van filmkritiek.

Het is volgens het panel belangrijk niet alleen over bekende films en filmmakers te berichten, maar juist nieuwe makers en onbekende films te belichten. De criticus als schatgraver en ontdekker. Zelf vind ik belangrijk dat een filmjournalist oprecht, onafhankelijk en goed beargumenteerd zijn mening geeft.

Witte Kubus

 Er wordt druk geëxperimenteerd met video essays, interactieve film discussies en de laatste tijd duikt de podcast steeds meer op. Het allernieuwste is een Witte Kubus in bioscoop Pathé aan het Schouwburgplein, waar bezoekers van het festival hun opinie over een film kunnen laten opnemen voor het programma Tussenuur. Een collectief van zes eigenzinnige programmamakers.  Enkele musici maken er een muziek stuk (anthem) van, dat zij dan laten horen. Vanmiddag zijn dat een gitarist en dwarsfluitiste  die een mooie tune spelen. Een leuk en superorigineel idee!

Phantom Thread

Phantom Thread, de lang verwachte nieuwe film van Paul Thomas Anderson (Magnolia, There will be Blood) past naadloos in het  ‘tongue in cheek’ genre. Een kostuumfilm met een knipoog. De film is tot in de puntjes verzorgd en aangekleed ,met af en toe een opzettelijk anachronisme.  Een elegante film over een Engelse top couturier Reynolds Woodcock, als altijd intens en zeer precies gespeeld door Daniel Day Lewis, een van de beste acteurs van zijn generatie. Hij leeft zijn leven op heel gedisciplineerde wijze met een vaste regelmaat. Daarbij  nauw in de gaten gehouden door zijn oer Britse en strenge zuster( Lesley Manville).

 Op een dag ontmoet hij Alma die serveerster is in een restaurant. Zij wordt uitstekend gespeeld door Vicky Krieps met een lieve en rustige uitstraling. Hij zegt tegen haar dat hij al zijn leven lang naar haar gezocht heeft. Zij wordt zijn muze en komt bij hem wonen, maar door zijn egocentrische en neurotische levensstijl dreigt de relatie vast te lopen. Deze film is de laatste van Daniel Day Lewis die enige tijd geleden zijn acteerafscheid  aankondigde. Een vaarwel met nog een Oscar (zijn derde) zou mooi en verdiend zijn. Opmerkelijk is dat Anderson regie, camera en scenario zelf doet. Phantom Thread is een meer dan twee uur lange film die geen minuut te lang is.

Jaap Mees