Actueel / Alexander Sokurov, Fiona Tan en Paula Ortiz maken authentieke films in IFFR 2016

* Mark O'Halloran

Filmdagboek 3

Sommige acteurs hoeven niets te doen en zijn toch fascinerend om naar te kijken. Zo’n acteur is de Ier Mark O'Halloran, de charismatische hoofdpersoon in Fiona Tan’s eerste speelfilm History’s Future. De film doet mee aan de prestigieuze Tiger competitie in het IFFR.

Fiona Tan

David (Mark O'Halloran) wordt in elkaar geslagen op straat en als hij flink gehavend wakker wordt in een ziekenhuis, blijkt dat hij zijn geheugen heeft verloren. Hij weet niet mee hoe hij heet en waar hij vandaan komt. Zijn vrouw haalt hem op, maar na een tijdje loopt hij weg van huis en gaat dwalen door Amsterdam. Beelden van de stad mengen zich met flarden van David in andere steden als Parijs, Londen en Dublin.

In Parijs ontmoet David een ex-vriendin, die hij niet herkent. Zij denkt in eerste instantie dat hij haar voor de gek houdt, maar hij probeert haar met veel moeite duidelijk te maken dat zijn geheugen niet meer werkt. David verliest steeds meer het contact met de werkelijkheid en verwoordt tot dakloze. Hij heeft de meest wonderlijke ontmoetingen. Het hoogtepunt in de film is een blinde verkoper van staatsloten, virtuoos gespeeld door Denis Lavant. Hij speelt de verkoper op een komische en filosofische manier. De rol roept herinneringen op aan zijn clochardrol in Les Amants du pont Neuf van Leos Carax.

* Fiona Tan

David komt ook een Indiase vrouw tegen, hij beeldt zich in of denkt hij nu echt dat het een oude liefde was. Hij gaat met de vrouw naar bed. Op een ingenieuze wijze speelt Fiona Tan met fantasie en werkelijkheid. Opmerkelijk is ook dat zij het scenario schreef samen met de Britse filmcriticus Jonathan Romney. Je zou de hele reis van David kunnen zien als een metafysische tocht door zijn herinneringen. Fiona Tan is een internationaal erkend beeldend kunstenaar, met name in videokunst en fotografie. Veel van haar werk is geëxposeerd in musea als het Centre Pompidou in Parijs, de Tate Modern in Londen en het Stedelijk Museum in Amsterdam.

Francofonia

Francofonia is een andere opmerkelijke film. Gemaakt door de Russische grootmeester Alexandr Sokurov, bekend van het ontroerende Mother and Son(1997) en Russian Ark( 2002). Deze laatste tour de force over het Russische hof, is in één lang shot gedraaid met een steadycam in de Hermitage in St Petersburg. Ook een kolossaal museum om dagen in rond te zwerven net als het Louvre in Parijs. Het Louvre is een prachtige setting voor Francofonia, met een extra bijzonder gegeven. In de Tweede Wereld oorlog had de Duitse graaf Metternich, belast met Europees kunstbehoud, een historische ontmoeting met de directeur Jaujard van het Louvre. Bij de eerste ontmoeting tussen beide vraagt Metternich of Jaujard ook Duits spreekt. ‘Nee, ik ben erg Frans’ antwoordt hij. Omdat beide grote kunstliefhebbers zijn, komen de twee tot elkaar ondanks de oorlog.

Sepiabeelden

Sokurov maakt een gelaagde en geslaagde film. Hij spreekt zelf op erudiete en poëtische wijze het commentaar in. Hij ziet musea als onafhankelijke bolwerken, die de kunst moeten bewaren en zich niet veel van hun omgeving en politiek moeten aantrekken. De tweede laag is een historische betoog over het Louvre, gemengd met een lyrische ode aan de kunst daar. Vaak maakt hij gebruik van zwart wit archiefbeelden en filtert hij de kleuren uit de film tot prachtige nostalgische sepiabeelden. Voor wat humor zorgt de hier en daar opduikende Napoleon, door een acteur tot leven gebracht. Hij beweert dat de meeste kunstschatten in het Louvre door hem daar zijn terecht gekomen.

* La Novia

Bloedbruiloft

De laatste film van IFFR 2016 is de Spaanse film La Novia wat de bruid betekent. Een bewerking van het klassieke toneelstuk Bloedbruiloft van Federico Garcia Lorca. Een melodramatisch verhaal over een jonge superknappe bruid die op de nacht van haar verstandshuwelijk met Juan, er van door gaat met de knappe Leonardo. Zij kende beide jongens al van kinds af aan. In prachtige beelden van het dorre bergachtige gebied speelt het drama zich af. Zowel Jnma Cuesta als de bruid, als Alex Garcia(Leonardo) spelen met grote passie en overgave. Groots en meeslepend leven dat is het devies in deze film. Al speelt het noodlot een doorslaggevende rol, gesymboliseerd door een heks achtig oude vrouw die op de meest kritieke momenten opduikt. Met dit intense, mooi gedraaide epos maakt regisseur Paula Ortiz pas haar tweede speelfilm.

Van de negen films die ik dit jaar in het International Film Festival Rotterdam zag waren dit mijn drie favorieten. Beyond Sleep van Boudewijn Koole, Les Chevaliers Blancs van Joachim Lafosse en La Novia van Paula Ortiz.

Jaap Mees